(TAP) - Giữa bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu định hình lại, Nhật Bản - Hàn Quốc dần trở thành hai “đầu tàu” chiến lược kéo theo xu hướng đầu tư công nghệ cao, tiêu chuẩn xanh hóa. Để thu hút đầu tư FDI, cũng như thúc đẩy thương mại bền vững với hai thị trường trên, chuyên gia phía Việt Nam đồng tình quan điểm: Doanh nghiệp Việt cần chuyển từ cạnh tranh giá rẻ sang kiến tạo tổng giá trị thông qua nâng cấp năng lực.
Nhật Bản – Định hướng mới cho FDI và năng lượng tương lai
Hội thảo “Thúc đẩy hợp tác thương mại Việt Nam với Nhật Bản và Hàn Quốc” do bởi Trung tâm Hội nhập quốc tế, Viện Nghiên cứu phát triển TP. HCM (CIIS) tổ chức. Nguồn: Kelvin Huynh
Nhận định trên do các chuyên gia phía Việt Nam đưa ra tại Hội thảo “Thúc đẩy hợp tác thương mại Việt Nam với Nhật Bản và Hàn Quốc”. Chương trình được tổ chức bởi Trung tâm Hội nhập quốc tế, Viện Nghiên cứu phát triển TP. HCM (CIIS), ngày 15/12 (giờ Hà Nội). Tại đây, Trưởng phòng Đông Bắc Á và Nam Thái Bình Dương thuộc Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương, Việt Nam) - ông Nguyễn Duy Kiên nói, quan hệ nước này với Nhật Bản hiện ở mức “Đối tác Chiến lược Toàn diện” (nâng cấp từ năm 2023). Đây là nền tảng vững chắc của hoạt động kinh tế, thể hiện qua tổng kim ngạch xuất nhập khẩu song phương đạt 44,79 tỷ USD cùng năm (2023). Trong đó, Việt Nam xuất siêu 5,61 tỷ USD.
Về đầu tư, ông Kiên cho biết, Nhật Bản trở thành nhà đầu tư vốn trực tiếp từ nước ngoài (FDI) lớn thứ ba Việt Nam. Tổng vốn đăng ký đạt 71,56 tỷ USD tính đến tháng 11/2023, tập trung chủ yếu vào công nghiệp chế biến, chế tạo. Quan hệ thương mại hai nước cũng ngày càng vững mạnh nhờ những Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như: VJEPA, CPTPP và RCEP. Tiền đề này tạo cơ hội lớn để Việt Nam thu hút FDI chất lượng, nâng cao năng lực cạnh tranh, đào tạo nguồn nhân lực. Tuy nhiên, doanh nghiệp Việt cũng đối mặt không ít thách thức về kỹ thuật khắt khe, yêu cầu chất lượng nghiêm, an toàn vệ sinh thực phẩm ngặt do chính quyền Tokyo đề ra. Đồng thời, cạnh tranh gay gắt từ những quốc gia khác thuộc khu vực cùng hạn chế nội tại như tiếp cận vốn, công nghệ cao, trở thành rào cản cố hữu.
Phó Giám đốc CIIS Huỳnh Minh Vũ phát biểu khai mạc Hội thảo. Nguồn: Kelvin Huynh
Để giải quyết thách thức, đại diện Vụ Phát triển thị trường nước ngoài nhấn mạnh cần đẩy mạnh hợp tác vào nhiều lĩnh vực định hướng tương lai. Bao gồm 4 hợp tác tiềm năng: (1) năng lượng (phát triển điện gió, điện mặt trời, Hydrogen xanh, hỗ trợ Việt Nam đạt cam kết net-zero 2050); (2) chuyển đổi số (hạ tầng 5G, ứng dụng AI, IoT); (3) kinh tế tuần hoàn (quản lý chất thải, chuyển giao công nghệ xử lý ô nhiễm) và (4) đổi mới sáng tạo (thúc đẩy R&D). Doanh nghiệp Việt cũng cần chủ động chuyển đổi mô hình kinh doanh sang hướng xanh, số, tuần hoàn, đầu tư vào nghiên cứu phát triển (R&D) tìm kiếm cơ hội hợp tác cùng các tập đoàn công nghệ hàng đầu Nhật Bản, đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt trước khi thâm nhập thị trường này.
Hàn Quốc không còn chấp nhận mô hình cạnh tranh dựa trên giá
Với Hàn Quốc, mối quan hệ giữa chính quyền Hà Nội và Seoul cũng nâng lên “Đối tác Chiến lược Toàn diện” hồi năm 2022. Hiện, hai nước đang hướng đến đặt mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương lên 150 tỷ USD vào năm 2030. Đại diện Vụ Phát triển thị trường nước ngoài phía Bộ Công Thương (Việt Nam) nhấn mạnh, những FTA như VKFTA và RCEP, trở thành nền tảng thúc đẩy hàng hóa Việt Nam tiếp cận thị trường Hàn Quốc, đặc biệt về mặt hàng dệt may, nông sản, thủy sản.
Tuy nhiên, Tham tán Thương mại thuộc Đại sứ quán Việt Nam tại Hàn Quốc – ông Phạm Khắc Tuyên nói, thị trường Seoul không còn chấp nhận mô hình cạnh tranh dựa trên “giá rẻ”. Ông Tuyên khẳng định, thành công hiện nay phụ thuộc vào cách tiếp cận “tổng giá trị”, nhấn mạnh sự phù hợp, minh bạch và ổn định. Doanh nghiệp Việt phải vượt qua 4 rào cản then chốt: (1) hệ thống pháp lý và tiêu chuẩn kỹ thuật ngày càng khắt khe; (2) yêu cầu về ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) trở thành điều kiện bắt buộc; (3) áp lực từ môi trường số hóa; (4) vai trò “gác cổng” của hệ thống phân phối Hàn Quốc.
Tham tán Thương mại thuộc Đại sứ quán Việt Nam tại Hàn Quốc Phạm Khắc Tuyên nói, thị trường Seoul không còn chấp nhận mô hình cạnh tranh dựa trên “giá rẻ”
Về đầu tư, Trưởng phòng Đông Bắc Á và Nam Thái Bình Dương thuộc Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công Thương (Việt Nam) – ông Nguyễn Duy Kiên cho biết, Hàn Quốc hiện sở hữu FDI lớn nhất Việt Nam. Những tập đoàn hàng đầu “xứ sở Kim Chi” như Samsung, SK, LG đều đang mở rộng đầu tư vào nhiều lĩnh vực chiến lược cùng chính quyền Hà Nội như bán dẫn, AI, R&D, năng lượng. Tín hiệu mở ra cơ hội lớn đối với doanh nghiệp Việt, đặc biệt ở ngành công nghiệp hỗ trợ, khi tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng cùng các tập đoàn nước ngoài.
Để chinh phục thị trường và chuỗi cung ứng Hàn Quốc, chuyên gia khuyến nghị, doanh nghiệp nước này cần thực hiện sự chuyển đổi chiến lược toàn diện, dài hạn, từ bỏ cạnh tranh giá rẻ, chuyển sang xây dựng “tổng giá trị” sản phẩm. Cụ thể, doanh nghiệp nên tập trung nâng cao năng lực sản phẩm, đảm bảo chất lượng ổn định, đẩy mạnh R&D nhằm tạo ra những mặt hàng (đặc biệt về thực phẩm, nông sản) phù hợp thị hiếu cao cấp của người tiêu dùng Hàn Quốc. Song song đó, doanh nghiệp Việt phải đầu tư, tuân thủ tiêu chuẩn mới, bao gồm chủ động ứng dụng công nghệ xanh cho các ngành như dệt may, xây dựng thương hiệu quốc gia, tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn ESG cùng các tiêu chuẩn thân thiện môi trường khác.
Trưởng phòng Đông Bắc Á và Nam Thái Bình Dương thuộc Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương, Việt Nam) Nguyễn Duy Kiên nói, quan hệ thương mại nước này với Nhật Bản ngày càng vững mạnh
Về mặt hệ thống, ông Kiên khuyến nghị doanh nghiệp trong nước cần nâng cấp năng lực theo lộ trình, từng bước đi từ cung ứng vật tư phụ lên sản xuất linh kiện có hàm lượng công nghệ cao, đồng thời cẩn trọng tránh rủi ro phụ thuộc quá lớn vào một khách hàng. Cuối cùng, để khắc phục các rào cản phi thuế quan, doanh nghiệp cần tận dụng triệt để ưu đãi thuế quan từ VKFTA, cải thiện kỹ năng đàm phán, quản trị rủi ro hợp đồng, cùng với việc giải quyết bài toán chi phí logistics cao.
Kane Nguyen