(TAP) - Trong buổi họp báo do Trung tâm Báo chí Nước ngoài (Foreign Press Center) tổ chức hôm 24/11, quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết chính quyền Washington đang cảnh báo các đồng minh châu Âu, Canada, Úc và New Zealand về mối đe dọa nghiêm trọng từ di cư hàng loạt. Người này nhấn mạnh, Hoa Kỳ sẵn sàng hỗ trợ các quốc gia trong việc quản lý dòng người di cư và bảo vệ an ninh, nhân quyền, song cũng không ngại lên tiếng nếu thấy bất ổn.
Trụ sở Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Nguồn: U.S. Department of State
Theo quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, vào tối thứ Năm vừa qua, Bộ Ngoại giao đã gửi một công điện đến các đại sứ quán Hoa Kỳ ở châu Âu, Canada, Úc và New Zealand yêu cầu thu thập dữ liệu về “tội phạm liên quan đến người di cư và các vi phạm nhân quyền từ người có nguồn gốc nhập cư gây ra”. Đây là phần trọng tâm trong nỗ lực tái định hướng chính sách nhân quyền của chính quyền Donald Trump, nhằm đảm bảo không chọn lọc sự kiện (“non cherry‑pick”). Điều đó đồng nghĩa mọi vi phạm nhân quyền đều được xem xét một cách công bằng, không chỉ tập trung vào những vi phạm thuận lợi hay nổi bật mà còn xem xét tất cả các vi phạm, bất kể ai phạm tội đều có thể bị kiểm tra.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cũng cảnh báo về nguy cơ tồn tại “hai tiêu chuẩn trong tư pháp”. Cụ thể, những vi phạm do người nhập cư gây ra thường bị xử nhẹ hơn so với người dân địa phương. Một ví dụ được đề cập, tại Đức, khi một phụ nữ bị cưỡng hiếp, bạn của nạn nhân chỉ lên tiếng phản đối kẻ tấn công trên mạng lại bị truy tố nặng hơn. Điều này biểu hiện rõ rệt cho sự bất công mà quan chức Hoa Kỳ muốn nêu bật.
Vì vậy, Hoa Kỳ xem di cư hàng loạt vừa là vấn đề nhân quyền, vừa là thách thức đối với an ninh toàn cầu. Nước này "không chọn lọc sự kiện”, không tập trung vào một số trường hợp cụ thể mà bỏ qua các trường hợp khác. Thay vào đó, Hoa Kỳ đề cao mọi tình huống di cư, bất kể nạn nhân hay thủ phạm là ai, cần được xem xét nghiêm túc; đồng thời cũng gửi lời kêu gọi cộng đồng quốc tế hãy xem di cư hàng loạt như một mối đe dọa đối với các giá trị cơ bản và trật tự quốc tế.
Quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nhấn mạnh: “Di cư hàng loạt là mối đe dọa mang tính sống còn đối với nền văn minh phương Tây và an ninh của cả phương Tây lẫn thế giới.” Thế nên, Hoa Kỳ quan ngại sâu sắc về các hành vi tấn công tình dục, buôn người, bạo lực tôn giáo, đặc biệt từ những người nhập cư có nền tảng Hồi giáo cực đoan. Theo đại diện Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, nhóm người di cư này đang khiến nhiều quốc gia châu Âu phải trải qua làn sóng vi phạm nhân quyền. Việc di cư ồ ạt dẫn đến áp lực rất lớn lên thị trường bất động sản và nhà ở. Với một số quốc gia như Ireland, người dân lên tiếng phàn nàn về khủng hoảng chỗ ở. Trong khi tại Úc và các nước khác, tình trạng tương tự cũng được cảnh báo nếu lượng người di cư tăng nhanh mà không có chính sách quản lý phù hợp.
Tình trạng khủng hoảng chỗ ở đang diễn ra tại Ireland. Nguồn: “X” @MickOKeeffe
Trong buổi họp báo, khi được hỏi về sự cân bằng giữa nhập cư có chọn lọc (ví dụ lao động tay nghề cao) và di cư ồ ạt, quan chức này phân biệt rõ: nhập cư có chọn lọc được kiểm soát tốt vẫn cần thiết, nhưng việc di cư quy mô lớn, không kiểm soát sẽ gây nhiều hệ lụy cho an ninh, kinh tế và xã hội. Người dân địa phương có thể mất nhà, việc làm, lo lắng về an toàn, an ninh và “không thấy bất kỳ lợi ích kinh tế nào cả”.
Hơn nữa, quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nhận định việc một số chính quyền, điển hình như Belarus khuyến khích, tổ chức và điều phối dòng người di cư tiến về biên giới EU, biến việc di cư thành một công cụ gây sức ép chính trị. Hiện tượng này, Washington gọi là “vũ khí hóa di cư” (“weaponized migration”), một mối đe dọa trực tiếp đối với các nước láng giềng của Belarus, trong đó có Ba Lan, Lithuania, Latvia, cùng những quốc gia nằm trên tuyến biên giới bị tác động. Đại diện Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Belarus đã được giao nhiệm vụ tham gia soạn thảo báo cáo nhân quyền (dự kiến công bố trong thời gian tới), đồng thời theo dõi chặt chẽ các hành động của chính quyền Minsk. Washington xem Belarus là một ví dụ điển hình về việc sử dụng di cư có chủ đích để gây bất ổn, làm nổi bật mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa từ di cư hàng loạt.
Hoa Kỳ xem tình trạng di cư hàng loạt là mối đe dọa trên nhiều mặt. Ảnh minh họa: Kaique Rocha từ Pexels
Ngoài Belarus, Hoa Kỳ cũng kêu gọi các đồng minh châu Âu như Anh, Đức, Ý; Canada; Úc; New Zealand hợp tác thu thập thông tin, chia sẻ dữ liệu, nhằm phản ánh thực trạng di cư, hậu quả xã hội - an ninh liên quan. Hoa Kỳ khẳng định không ép các quốc gia phải tham gia chính sách, nhưng mong muốn cung cấp thông tin để mỗi nước tự quyết định chính sách phù hợp với hoàn cảnh nội bộ. “Xứ cờ hoa” cho rằng, một số chính phủ đã có tín hiệu tích cực. Ví dụ Cộng hòa Ý, dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Giorgia Meloni, đất nước này dám thẳng thắn gọi tên cuộc khủng hoảng di cư và chấp nhận đối thoại với Hoa Kỳ để tìm cách xử lý. Song song đó, Washington cũng không ngần ngại phê phán chính phủ các nước không hành động như Vương quốc Anh. Theo quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nhận xét chính quyền Vương quốc Anh: “Hết lần này đến lần khác chính phủ nói sẽ hành động, nhưng lặp đi lặp lại mà chẳng có gì thực sự xảy ra.”.
Xuyên suốt buổi họp báo, thông điệp chính quyền Hoa Kỳ muốn truyền tải rất rõ ràng. Di cư hàng loạt không đơn thuần là vấn đề nhân đạo hay nhập cư mà là một thách thức toàn diện đối với an ninh, văn hoá, chủ quyền quốc gia, và trật tự quốc tế. Chính vì vậy, Hoa Kỳ tuyên bố sẵn sàng giúp đỡ, hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ dữ liệu và phối hợp với đồng minh nhằm giải quyết tốt vấn đề. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là cộng đồng quốc tế cần nhìn nhận rõ mức độ nghiêm trọng của hiện tượng này, vì nó chẳng phải vấn đề của riêng quốc gia nào và đang ảnh hưởng trực tiếp tới nền văn minh phương Tây, sự an toàn của cả phương Tây lẫn thế giới.
Tuan Pham